- In aanloop naar de Duitse parlementsverkiezingen op 23 februari slaat CDU-lijsttrekker Friedrich Merz hele ferme taal uit over asielzoekers.
- Hij lijkt daarmee wind uit de zeilen te willen nemen van de radicaal-rechtse AfD, zoals de VVD in Nederland ook vergeefs geprobeerd heeft met de PVV.
- Volgens de laatste peilingen blijft CDU/CSU de grootste partij met iets minder dan 30 procent van de stemmen, maar kruipt de AfD met 21 procent van de stemmen dichterbij.
- Lees ook: Hoe Elon Musk probeert om de radicaal-rechtse partij AfD salonfähig te maken in Duitsland
ANALYSE – In aanloop naar de Duitse parlementsverkiezingen op 23 februari slaat CDU-lijsttrekker Friedrich Merz hele ferme taal uit over asielzoekers. De christendemocratische leider lijkt daarmee wind uit de zeilen te willen nemen van het radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD), zoals de VVD in Nederland ook vergeefs geprobeerd heeft met de PVV.
Vorige week bracht Merz in de Bondsdag een motie in stemming voor permanente grenscontroles, het afwijzen van mensen zonder papieren die een asielaanvraag willen doen en het opsluiten van uitgeprocedeerde asielzoekers. Huidig bondskanselier Olaf Scholz wees er in een debat op dat dat allemaal maatregelen zijn die indruisen tegen Duitse en Europese wetten.
De niet-bindende motie kon alleen worden aangenomen met steun van de AfD en dat ging in tegen een grondprincipe in de Duitse politiek, de al sinds 1949 geldende ongeschreven regel dat er op geen enkele manier wordt samengewerkt met partijen rechts van CDU/CSU.
“Een goed plan wordt niet ineens een slecht plan als slechte mensen het ermee eens zijn”, zei Merz over de kritiek dat hij voor het inperken van de asielmigratie steun zocht van de AfD. Uit protest gingen in verschillende Duitse steden tienduizenden mensen de straat op. Een wetsvoorstel dat volgde op de nipt aangenomen motie werd vrijdag verworpen.
Merz lijkt te willen profiteren van de anti-immigratiesentimenten die Duitsland leven na een reeks aanslagen door uitgeprocedeerde asielzoekers en migranten. Zijn strategie doet denken aan die van de VVD die in de zomer van 2023 het kabinet liet vallen op asielbeleid, in een poging de PVV de pas af te snijden.
“We moeten grip krijgen op het aantal mensen dat naar ons land komt”, schreef toenmalig premier en partijleider Mark Rutte destijds in een toelichting op de val van het kabinet. “Daar is een breed pakket van stevige maatregelen voor nodig die de instroom beperken, de doorstroom verbeteren van de mensen die hier mogen blijven én zorgen dat mensen die niet mogen blijven, daadwerkelijk terugkeren.”
VVD-strategie werkte niet om PVV in te dammen
Weliswaar iets andere bewoordingen, maar vrijwel exact wat Merz beoogde met zijn motie voor het aanscherpen van het asielbeleid. De tactiek van Rutte en zijn opvolger Dilan Yesilgöz om anti-immigratiepartij PVV klein te houden door zelf hard te zijn op immigratie heeft echter niet gewerkt. De PVV van Geert Wilders werd bij de verkiezingen van eind 2023 de grootste.
Analisten in Duitsland denken dat de strategie van Merz ook wel eens helemaal verkeerd uit kan pakken, zo schrijft de site Politico. Kiezers in het midden zouden veel weerstand hebben tegen het afbreken van de het ‘cordon sanitaire’ tegen radicaal-rechts, terwijl groepen helemaal aan de rechterkant liever op het origineel stemmen.
Hoewel Merz de stemmen van AfD nodig had voor zijn omstreden asielmotie, sluit hij nog altijd wel alle vormen van samenwerking met de partij van Alice Weidel in een eventuele nieuwe regering uit. Net zoals Mark Rutte na de mislukte gedoogconstructie met de PVV tussen 2010 en 2012 weigerde ooit nog met de partij van Wilders in een kabinet te stappen.
Zijn opvolger Yesilgöz zette in de verkiezingscampagne in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 juist wel de deur open voor samenwerking met de PVV. Dat was volgens voormalig spindoctors Julia Wouters en Raymond Mens een grote inschattingsfout. Mens zei in de podcast ‘De Spindoctors’ dat veel voormalige VVD-stemmers PVV stemden, juist omdat de VVD de partij van Wilders niet langer uitsloot.
Die fout maakt Merz in elk geval niet, maar of zijn tactiek om de AfD de pas af te snijden gaat werken, zal op 23 februari blijken. Volgens de laatste peilingen blijft zijn CDU/CSU de grootste partij met iets minder dan 30 procent van de stemmen, maar kruipt de AfD met 21 procent van de stemmen dichterbij.